Sommige vaardighede ontwikkel natuurlik aangesien ons biologies so ontwerp is.
Leesvaardigheid ontwikkel egter heeltemal anders in ons brein en moet spesifiek onderrig word om dit onder die knie te kry. Dit beteken dat, vir kinders om goed te kan lees, kinders onderrig moet word om goed te kan lees.
Een vaardigheid wat egter natuurlik ontwikkel, is gesproke taal. Dit is duidelik deur die feit dat jong kinders se luisterbegrip baie beter as hul leesbegrip is. Die vermoë om reeds op die ouderdom van vyf stories te kan vertel, is ‘n sterk voorspeller van leesbegrip in hoër grade (Fisher & Frey, 2014; Spencer, 2023; Stewart, 2021).
Omdat die gesproke taal natuurlik by kinders ontwikkel, beteken dit egter nie dat luister- en praatvaardighede nie geoefen en aangemoedig moet word nie. Om vir kinders by die huis en die skool stories te vertel en voor te lees, hou baie voordele in wat kinders ondersteun wanneer hulle leer hoe om te lees.
Ontwikkeling van fonologiese bewustheid
Fonologiese bewustheid word uitgelig as een van die hoofkomponente om kinders te leer lees, tesame met klanke, woordeskat, vlotheid en begrip. Fonologiese bewustheid is die bewustheid van klanke in woorde. Voorbeelde van fonologiese bewustheidsaktiwiteite sluit in die klap van woorde in lettergrepe, die opsê van rympies, die identifisering van woorde wat rym, die identifisering van klanke in woorde (byvoorbeeld, die herkenning van alliterasie in sinne), en so meer (Learning Point Associates, 2004; Departement vir Onderwys en Vaardighede, 2007; Pretorius & Murray, 2019).
Alhoewel fonologiese bewustheidsaktiwiteite in isolasie gedoen kan word, is baie van dié aktiwiteite natuurlike uitvloeisels van mondelinge vertellings en voorlesings aan kinders en ʼn doeltreffende manier om kinders se belangstelling in stories aan te wakker en die betekenis van stories te versterk aangesien kinders aktief daarna kan luister.
Bevordering van mondelinge en geskrewe geletterdheid
Deur stories vir kinders te vertel of voor te lees word hul woord- en begripsontwikkeling verbeter wat uiteindelik hul praat- en luistervaardighede verder ontwikkel — vaardighede wat noodsaaklik is vir kinders om nog geletterdheidsvaardighede te ontwikkel. Mondelinge storievertelling is ook meer kompleks as wat ʼn mens dink, aangesien dit van kinders vereis om na akademiese taal te luister en om akademiese taal te gebruik om te reageer. Dit help hulle om moeiliker woorde en sinspatrone in storievertelling te verstaan wat hulle later sal help as hulle begin lees en skryf (Spencer, 2023).
Aanmoediging van aktiewe deelname, diversiteit en insluiting
Een van die grootste probleme waarmee ons land te kampe het, is die feit dat baie kinders nie toegang tot leesmateriaal in hul huistaal het nie of dat versorgers nie die taal wat hul kinders op skool leer, kan voorlees nie.
Mondelinge storievertelling is ‘n manier om hierdie uitdaging te oorkom, aangesien ‘n mens nie boeke nodig het vir hierdie interaksie nie en die taal net gepraat en nie gelees hoef te word nie. Mondelinge storievertelling versterk ook kinders se vermoë om stories van hul gesinne en kulture te hoor waaraan hulle andersins nie blootgestel sou kon word nie (Spencer, 2023; White, 2022).
Deur stories aan kinders te vertel en voor te lees word hulle bemagtig om self storievertellers te word. Kinders kan aktief deelneem aan storievertellings deur ʼn deel van die storie op te voer, te vertel wat hulle van die storie gedink het, rympies en liedjies as deel van die luister- en praatproses op te sê en te sing, ens. (White, 2022). Hulle sal hoor hoe dit klink wanneer ʼn storie goed voorgelees word en dit sal hulle help om ook stories met uitdrukking en vertroue te vertel en voor te lees.
Ondersteuning van sosio-emosionele ontwikkeling
Alle mense dink in storieformaat. Spesifieke storievertellings help dus kinders om hul wêreld en omgewing te verstaan (Spencer, 2023). Kinders kan aanklank vind by die gebeure in die storie en hoe karakters sekere probleme wat hulle ondervind het, oorkom het. Dit help kinders om hul eie werklikhede te verstaan en om hulself duideliker en met meer vertroue verbaal uit te druk.
Benewens die voordele hierbo gelys, skep die voorlees en vertel van stories vir kinders belangstelling in en opgewondenheid oor boeke, lees en leer, wat vir kinders van onskatbare waarde sal wees namate hulle volwassenes word.
Kyk uit vir die Grootboeke in die Aweh!- Aitsa!-reeks om kinders in jou klaskamer lus te maak om te lees — die Grootboeke is ideaal vir Gedeelde lees in enige Grondslagfase-klaskamer.
References
Department for Education and Skills. 2007. Letters and Sounds: Principles and practice of high-quality phonics. Available from: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/190599/Letters_and_Sounds_-_DFES-00281-2007.pdf
Fisher, D & Frey, N. 2014. Speaking and listening in content area learning. The Reading Teacher, 68(1), 64-69 Available from: https://www.readingrockets.org/topics/comprehension/articles/speaking-and-listening-content-area-learning [Accessed: 19 February 2024].
Learning Point Associates. 2004. A closer look at the five essential components of effective reading instruction: A review of scientifically based reading research for teachers. Available from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED512569.pdf [Accessed: 19 February 2024].
Pretorius, E. & Murray, S. 2019. Teaching reading comprehension. Cape Town: Oxford University Press Southern Africa.
Spencer, T.D. 2023. Oral storytelling is important for reading, writing and social wellbeing. Open Access Government, January 2023. Available from: https://openaccessgovernment.org/article/oral-storytelling-is-important-for-reading-writing-and-social-wellbeing-academic-language/148950/ [Accessed: 19 February 2024].
Stewart, L. 2021. The science of reading: Evidence for a new era of reading instruction. Available from: https://www.zaner-bloser.com/research/the-science-of-reading-evidence-for-a-new-era-of-reading-instruction.php [Accessed: 19 February 2024].
White, A. 2022. The role of stories in literacy development. The Education Hub. Available from: https://theeducationhub.org.nz/the-role-of-stories-in-literacy-development/#_edn1 [Accessed: 19 February 2024].
Yazıcı, E. & Bolay, H. 2017. Story based activities enhance literacy skills in preschool children. Universal Journal of Educational Research, 5(5): 815-823.Available from: https://eric.ed.gov/?id=EJ1143956 [Accessed: 19 February 2024].
